Symptomen van een achillespeesblessure kunnen nogal verschillen en zijn en op verschillende plaatsen waargenomen worden. 30% van de patiënten heeft aan beide achillespezen klachten. De plaats van de pijnklachten (en uiterlijke kenmerk) zegt vaak ook veel over het soort weefsel wat is aangedaan. We onderscheiden 3 gebieden. Zie plaatje hieronder.
- klachten op de spier-peesovergang , musculo-tendineus (9%-25%)
- klachten ter hoogte van de achillespees zelf (55%-65%):
a. achilles tendinosis (tendinopathie)
b. pathalogie rondom de pees (peritendinitis /tendovaginitis/tenosynovitis) - klachten t.h.v. achterzijde van de hak (calcaneus):
a. bursitis subcutaan
b. bursitis retrocalcaneale /retro-achilleaal
c. insertie tendinopathie (20%–25%) - andere mogelijke aandoeningen:
a. os trigonum syndroom
b. posterieure enkel-impingement
c. Haglundse exostose
1. Pijnklachten op de spier-peesovergang wordt vaak veroorzaakt doordat een ongebruikelijk activiteit (hardlopen, sporten op harde ondergrond) eraan vooraf is gegaan. Mensen die na lange tijd weer beginnen met sporten en tevens stijve (korte) kuitspieren hebben kunnen dit onaangenaam gevoel ervaren. Deze klacht verdwijnt als men al verder in de opbouw zit en vaker heeft gesport. Het is meestal dus vrij onschuldig. Een rustigere trainingsopbouw met voldoende stretchoefeningen voor de kuitspieren is vaak afdoende.
symptomen:
- pijn in eerste instantie op het eind van de desbetreffende sportdag
- ‘s morgens stijf (licht pijnlijk) gevoel op de spierpees-overgang
- bij een eerste hervatting van de sport, weer dat stijve en pijnlijke gevoel, wordt minder als met enige tijd weer bezig is.
- volle knijpen in het gebied is pijnlijk
- er zijn geen waarneembare kenmerken aan de buitenkant te zien
- pijnklachten verdwijnen meestal als men het sporten regelmatig blijft beoefenen.
differentiaaldiagnose: is belangrijk om te weten welke structuren zijn aangedaan
– tendinopathie (pees zelf) : vaak startpijn die vermindert tijdens sporten en na 24 uur juist meer pijn geeft.
-peritendinopathie (vliezen om de pees) : geen startpijn, maar pijn wordt erger bij langdurig bewegen(sporten) doordat de vliezen die de pees omgeven veel glijbewegingen maken.
Mocht het zo zijn dat de klachten blijven of zelfs verergeren (bij meerdere keren sporten) dan zou er sprake kunnen zijn van een “zweepslag” of shin-splint (MTSS) klachten, let daar op.
2 a. Chronisch mid-gedeelte Achilles tendinopathie (achilles tendinose) wordt gekenmerkt door een pijnlijke pees met evt. zwelling, 2-7 cm boven de aanhechting op de calcaneus (hak). De pijn zit vooral aan de binnenkant (mediale zijde) van de pees. Uit onderzoek blijkt dat er bij pijnklachten, sprake is van intra-tendineuze degeneratieve veranderingen. Er is hier géén sprake van een “ontstekingsproces”. Bij patiënten met een pijnlijke nodulaire verdikking van de achillespees is de pijn vaak het meest uitgesproken aan de mediale zijde van de mid-achillespees. Op dit niveau loopt ook de plantarispees nauw met, en parallel aan de achillespees.
2 b. De vraag is of de pijn afkomstig is van de pees zelf. We weten dat de pees weinig sensibele zenuwen bevat. Het is ook bekend dat er degeneratieve veranderingen in de achillespees aanwezig zijn zonder dat iemand pijnklachten ervaart. De hypothese is dat de pijnklachten voornamelijk voortkomen uit het omliggend weefsel (peritendinitis). Sommige auteurs beschrijven een hogere mediale spanning op de achillespees als gevolg van overpronatie. Dit wordt ondersteund door de bevinding dat de meeste ultrasonografische mid-portiestoornissen (91%) worden aangetroffen in het (postero) – mediale segment van de pees. Daar waar de trekkracht op de pees dus het grootst.
(2a en 2b komen vaak samen tegelijkertijd voor.)
symptomen:
- 1e fase, pijn in eerste instantie aan het begin van de sportactiviteit die weer verdwijnt na enige tijd bezig te zijn
– de volgende ochtend (de eerste stapjes uit bed) wat startpijn en evt. gevoel van stijfheid, wat vrij snel verdwijnt
– pijn zit t.h.v. de pees
– overdag na enige tijd ruststand, wederom startpijn - 2e fase, startpijn en stijfheid die langer aanhoudt
– tijdens sporten duurt het langer voordat de pijn verdwijnt / pijn komt weer opzetten aan eind van sportactiviteit
– druk op de pees geeft overdag ook duidelijk pijnklachten
– de achillespees kan al wat verdikt zijn t.o.v. de ander pees van het andere been - 3e fase, startpijn maar ook pijn gedurende de dag, ook in rust onaangenaam gevoel
– sporten is vrijwel niet mogelijk, hardlopen wordt meestal snel gestaakt
– de pees voelt warm aan, soms al enige verdikking aanwezig (hard bobbeltje in de pees kan aanwezig zijn)
– er is ook verdikking van het weefsel rondom de achillespees (peritendinitis)
acute peritendinopathie: – pijnlijke crepitaties (knispergevoel) als de pees door zijn fasciale peesschacht beweegt, bij de palpatie (tijdens passieve plantair- en dorsaalflexie) voel je soms (pijnloze)korreltjes, zwelling rondom en warmte.
chronische peritendinopathie: pijn zodra activiteit start, terwijl de zwelling en crepitaties wat minder aanwezig zijn. (De neovascularisatie
verdwijnt terwijl de nocisensorische zenuwen (pijn) aanwezig blijven).
3. Pijn op de hak kan verschillende oorzaken hebben. De meest voorkomende is een bursitis.
– a. subcutane buritis is een ontsteking van de bursa tussen de huid en de calcaneus (hak)
symptomen:
– duidelijke verdikking op de hak (vocht gevuld blaasje)
– druk op de plek evenals nauwe schoen geven pijnklachten
– b. Retrocalcaneale bursitis is een ontsteking van de bursa die zich bevindt tussen de calcaneus (hak) en de anterieure zijde van de achillespees.
symptomen:
– soms zwelling aan voorkant van de achillespees
– pincetgreep laag aan voorzijde pees geeft typische pijnklachten
– hakverhoging kan pijn verminderen omdat de druk van de achillespees
op de bursa dan vermindert
– startpijn en pijn tijdens sporten vaak aanwezig
– komt meer voor bij vrouwen
– daar waar de te nauwe schoenen op de huid drukt (retro-achilleaal), er ontstaat een subcutane zwelling, liggend over de Achillespees.
– c. insertie tendinopathie van de achillespeesaanhechting op de calcaneus.
symptomen:
– zelden verdikking, wel startpijn en pijn tijdens sporten
– drukpijn vanaf boven richting hak is pijnlijk, schoenen kunnen vervelend aanvoelen
4. Andere mogelijke bijzondere aandoeningen
Onderstaande pijnklachten treden vooral op bij maximale plantairflexie van de enkel (voet maximaal naar beneden)
a. os trigonum syndroom (komt bij 2% van de mensen voor)
Wordt veroorzaakt door een sesamoid botje (aangeboren) dat posterior van de talus gelegen is, klemt in tussen Tibia en Calcaneus bij overmatige en/of abrupte plantairflexie , microtrauma. Pijn wordt soms ook gevoeld aan buitenzijde enkel. Stijfheid en pijn overdag, en nachtelijke pijn doordat voet in plantairflexie wordt gedwongen door de dekens van het bed.
b. posterieure impingment
Wordt veroorzaakt doordat het gewrichtskapsel herhaaldelijk ingeklemd wordt tussen calcaneus/talus en scheenbeen. (balletdansers, voetbal, hockey, bergaf lopen). Een instabiele enkel als gevolg van eerder verstuiking kan een mogelijke aanleiding zijn om deze aandoening te ontwikkelen. Geeft soms zwelling t.h.v. de achillespees en pijn kan ook aan buitenzijde enkel gevoeld worden. Pijn en stijf gevoel ‘s morgens. Soms ‘s nachts pijn als de voet in plantairflexie gedrukt wordt door de dekens van het bed.
c. Haglundse exostose
Is overmatige verdikking van het bot, te zien als een botuitsteeksel op de achterzijde van de hak. Ontstaat bij hoge druk in combinatie met een retro-calcaneale bursitis en een achilles-insertie tendinopathie. Komt vaker voor bij mensen met een hoge
voetboog. Symptomen: pijnlijke bult op de hak, roodheid, zwelling, drukpijnlijk, schoeisel voelen vaak onaangenaam. (Echter onderzoek wees ook uit dat er sprake was van een “Achilles impingement tendinopathie” bij 37,0% van de gevallen die verdacht waren van een Haglundse exostose.